KARAR 14: Başlık ve sunum biçimi yanıltıcı (26 Aralık 2013)
Medya Etik Kurulu, Havadis gazetesinde 16 Aralık Pazartesi günü birinci sayfadan, “İşte Plan” manşetiyle aktarılan ve gazetenin verdiği 32 sayfalık ekte “İşte Ban Ki-Moon Planı” başlığıyla yayımlanan belgeye ilişkin olarak yapılan eleştirileri dikkate alarak, haberi gündemine almıştır.
Başaran Düzgün’ün cevabı
Yapılan eleştirilerin de hatırlatıldığı bir yazıyla Havadis gazetesinden cevap talep edilmiştir. Havadis Gazetesi Genel Müdür ve Genel Yayın Yönetmeni sayın Başaran Düzgün, Kurul’a gönderdiği cevapta, 17 Aralık 2013 tarihinde Havadis gazetesinde yayımlanan “Yeni Plan Yeni Dönem” başlıklı yazıda açıklama yaptığını ifade etti. Düzgün bu yazısında, yayımladıkları belgenin kapsadığı konular itibariyle Annan Planı’nı andırdığını, yayımlanan belgeye Ban Ki-Moon Planı adı verilmesinin kendi yakıştırmaları olduğunu ifade etmiştir. Havadis’in yayımladığı belgenin İngilizce metninin Filelefteros gazetesinin internet sitesinde bulunduğunu, Kıbrıs Rum gazetelerinin, belgenin bazı kısımlarını yayımladıklarını belirtmiştir. Düzgün şunları söylemiştir: “Türk tarafında ise Cumhurbaşkanlığı ve onun takdir ettiği dar bir kesimde bu plan vardı. Kıbrıs Türkünün tümü bundan habersizdi. Havadis görevini yaptı. Gazetecilik görevini. Kıbrıs Türküne bilgi verme görevini yerine getirdi.”
Kurulun yaptığı değerlendirme
Medya Etik Kurulu, yayımlanan haberi ve belgeyi incelemiş ve aşağıdaki olguları tespit etmiştir:
1. Gazetede yayımlanan belgenin, Birleşmiş Milletler Genel Sekreteri Ban Ki-Moon’un Kıbrıs Özel Danışmanı Alexander Downer ve ekibi tarafından hazırlandığı ve 2008-2012 yılları arasındaki görüşmelerde tarafların ortaya koyduğu farklı görüşlerle, BM ekibinin saptadığı yakınlaşmalardan oluşan bir çalışma olduğu anlaşılmaktadır.
2. 30 Nisan 2013 tarihli söz konusu belge, Mayıs ayı içinde Kıbrıs Rum basınına sızdırılmış ve metnin İngilizce orijinali, “Downer’s Report” başlığıyla gnora.com isimli web sitesinde yayımlanmıştır.
3. İngilizce rapordan yola çıkılarak yapılan bazı haberler Kıbrıs Rum gazetelerinde yayımlanmış ve bu haberler TAK çevirisiyle Kıbrıs Türk medyasına servis edilmiştir.
Bu çerçevede, TAK’ın servise koyduğu haberler aşağıdadır:
- 17 Mayıs 2013: “77 sayfalık ‘bomba belge’ Anastasiadis’e de verildi.” Haberde, Filelefteros gazetesinin belgeyi ele geçirdiği ifade ediliyor.
- 18 Mayıs 2013: “Downer’in 77 sayfalık belgesi Rum basınında.” Haberde, Simerini gazetesinin belgeyle ilgili olarak verdiği ayrıntılı bilgiler yer alıyor.
- 19 Mayıs 2013: “Downer Belgesi… Mülkiyet, Toprak, Güvenlik ve Muhaceret.” Haber, Simerini haberi. – 20 Mayıs 2013: “Uzlaşı Belgesinde AB normlarının uygulanması konusu.” Simerini haberi.
4. İngilizce orijinal belge Havadis gazetesi tarafından Türkçeye çevrilmiş ve belgenin tamamı, gazeteyle birlikte verilen ekle okurlara ulaştırılmıştır.
Medya Etik Kurulu olarak, üzerinde “gizli” ibaresi de olsa halihazırda Kıbrıs Rum basınının elinde olan ve orijinali İngilizce olarak internette bulunan bu belgenin çevrilmesini ve okurlara sunulmasını takdirle karşılıyoruz. Medyanın asli görevlerinden birisi, toplumun olan bitenlerden sağlıklı biçimde haberdar olabilmesidir. Havadis gazetesi, belgeyi Türkçeye çevirerek gazetecilik görevini yerine getirmiştir. Ancak, Alexander Downer ve ekibi tarafından hazırlanan bu raporun “Ban-Ki Moon Planı” olarak sunulması yanıltıcı olmuştur. Gazete takdir hakkını kullansa bile, bu raporu Ban Ki-Moon Planı olarak değerlendirmek doğru değildir. Rapor sadece yakınlaşmaları değil, farklılaşmaları da özetlemektedir. Her ne kadar, haberin üst başlığında, “Ban Ki-Moon planı olarak anılmaya aday plan..” ibaresi kullanılmışsa da, sunumla oluşturulan algı, toplumda yanlış beklentilere yol açabilir niteliktedir. Ayrıca, raporun internette kolaylıkla bulunabilir olması, gazetenin yaptığı haberciliği değersizleştirmez.
Bu değerlendirmeler ışığında; Havadis gazetesini raporun tamamını okurlara sunduğu için kutluyor, öte yandan kullandığı başlık ve sunum biçimi bakımından uyarıyoruz ve gazetecileri benzer durumlarda daha dikkatli davranmaya davet ediyoruz.