KARAR 13: Kanal T, www.kibrissondakika.com ve gazeteci Nazmi Pınar’a uyarı (26 Aralık 2013)
Konu: Ada Sabahı programı
Şikayetçiler: Damla Dabiş, Günay Kibrit, Pembe Behçetoğlulları, Orkun Bozkurt, Ayşe Güler, Mustafa Gürsel, Mehmet Erdoğan, Necla Kırgız, Özgül Gürkut, Fezile Kesat, Ali Nesimoğlu, Hilmi Özön, Selim Karagözlü, Erim Çomunoğlu, Haşim Kiracıoğlu, Azra Çelenk, Salih Irmaklı, Ledün Caymaz, Yetin Arslan, Turgut Denizgil.
Özet: Kanal T’de yayımlanan, Nazmi Pınar tarafından sunulan Ada Sabahı isimli programda, 20 Aralık 2013 tarihinde konuk alınan “Sütlüceli Halil” olarak tanıtılan Halil Nazifoğlu isimli yurttaşla stüdyoda sohbet edilmiştir. Orijinal program kaydı, gülme efektleri eklenerek www.kibrissondakika.com isimli haber sitesinde “komik video” logosuyla paylaşılmıştır. Video, Halil Nazifoğlu ile daha önceden yapılmış bir röportajla başlamaktadır. Röportajın ardından, program sunucusu Nazmi Pınar, Halil Nazifoğlu’na çeşitli sorular sormaktadır. Siteye konulan program boyunca, konuğun konuşmaları gülme efektleriyle verilmektedir. Programı konu alan, kanalın internet sitesinde “Başbakan Halil canlı yayında” başlığıyla paylaşılan Kanal T haberi, “Geçmiş dönemlerde kendisini başbakan zannettiği için çeşitli siyasi değerlendirmeler yapan Sütlüceli Halil bu kez Ada Sabahı’ndaydı..” anonsuyla başlamaktadır. Programın yayımlanmasından ve ardından www.kibrissondakika.com isimli haber sitesinde paylaşılmasının ardından Medya Etik Kurulu’na çok sayıda şikâyet ulaşmıştır. Şikâyetlerde, engelli bir insanın televizyona çıkarılıp, arkadan gülme efektleri konularak, alay konusu yapıldığı; programcının engelli bir kişiyi ekrana çıkarıp kendisine malzeme yaptığı ve dalga geçtiği; engelli bir kişinin programa konuk edilip rencide edildiği ifade edilmiştir. Artan tepkiler üzerine bir açıklama yapan Kanal T Yönetim Kurulu Başkanı Sibel Tatar, programa konuk alınan Halil Nazifoğlu’nun engelli olmadığını; konuğun rencide edildiği şeklindeki iddiaların hayal ürünü olduğunu; medya kuruluşlarınınn popülizm yaparak rant elde etmeye çalıştıklarını; kanala yönelik karalama kampanyası başlatıldığını; programda konuk olan kişiyi rencide edici herhangi bir söz söylenmediğini; aynı şahsın farklı tarihlerde farklı televizyon kanallarında konuk olduğunu ifade etmiştir.
Program yapımcısı Nazmi Pınar da haber sitelerinde yer alan açıklamasında kendisinin engelli düşmanı olmadığını, konuğunu rencide edecek bir ifade kullanmadığını, Sütlüceli Halil’in engelli olarak nitelenemeyeceğini söylemiştir. Nazmi Pınar ayrıca, Medya Etik Kurulu’na da bir cevap göndermiştir. Söz konusu cevabında, programına konuk aldığı kişinin engelli olmadığını, alay konusu yapılmadığını, mizah konusu yapılan kişinin Başbakan olduğunu ifade etmiştir. www.kibrissondakika.com haber stesinde programın videosunu kendisinin paylaşmadığını, canlı yayın programında kahkaha efekti kullanılmadığını söylemiştir. Nazmi Pınar, açıklamasında şu ifadelere yer vermiştir: “Engelli yakınlarının ve engellilerin hissiyatlarını anlamaktayım ve saygı duymaktayım…Asla engellileri suistimal ya da rencide etmek istemedim.. Herşeye rağmen onları üzmüş isem özür dilemeyi de bilirim.”
Programları izleyen, yapılan açıklamaları değerlendiren Medya Etik Kurulu, gazetecilerin ve televizyon haber programcılarının hükümet icraatlarını eleştiren yayın yapmalarının son derece doğal ve basın özgürlüğünün bir gereği olduğu; ancak, bunları “engelli” olarak algılanan bir yurttaşı kullanarak yapmanın yayıncılık etiğiyle örtüşmediği kanaatine ulaşmıştır. Medya Etik Kurulu’nun bu karara ulaşmasındaki etkenler aşağıdadır:
1. Programın 10.42 dakikalık orijinal yayınının “komik video” logosuyla www.kibrissondakika.com haber sitesinde paylaşılması;
2. www.kibrissondiakika.com haber sitesinde yayımlanan program boyunca konuğun yaptığı konuşmalara gülme efektleri konması;
3. Programı konu alan Kanal T haberinde, “Geçmiş dönemlerde kendisini Başbakan zanneden” ifadesinin kullanılması.
Nazmi Pınar programa konuk aldığı kişinin engelli olmadığı iddiasını Kıbrıs Türk Ortopedikliler Derneği Başkanı ve Çalışma Bakanlığı Özürlüler Birimi Sorumlusu olan Sedat Hacmehmet ile K.T. Spastikleri Koruma Cemiyeti Genel Sekreteri Sevilay Özkaraşahin’e dayandırmaktadır. Ancak, yayın aşamasına getirilmiş herhangi bir konuda, gazetecinin, sadece yasaları ya da ilgili mevzuatı referans almak yerine toplumun duyarlılıklarını ve moral değerlerini de dikkate alması gerekmektedir.
Medya Etik Kurulu, toplumda ciddi bir rahatsızlığa neden olan programı yayımlayan Kanal T televizyonu ile program yapımcısı Nazmi Pınar’ı ve programın kaydını “komik video” logosuyla yayımlayan www.kibrissondakika.com haber sitesini uyarma kararı almıştır. Televizyon kanalının ve program yapımcısının, uyarıya neden olan Ada Sabahı programında özür dilemesi doğru bir gazetecilik bir davranışı olacaktır.
Bu olay çerçevesinde, ülkemizde engellilere dair mevcut yasaların BM Engelli Haklarına İlişkin Sözleşme ile uyumlu hale getirilmesinin de bir zaruret haline geldiği açıktır. KKTC’de yürürlükte olan 64/1993 sayılı Özürlüleri Koruma ve Rehabilitasyon Yasası, kapsamının dar olması nedeniyle birçok engelli yurttaşın engelli haklarından faydalanmasını önleyici niteliktedir. Yasalarda olumlu yönde yapılacak değişiklikler, gazetecilerin insan haklarına saygılı bir dil kullanmalarını teşvik edecektir.