Kıbrıs Türk Tabipleri Birliği’nin basına ilettiği bir açıklamanın, öncelikle Türk Ajansı Kıbrıs (TAK) tarafından etik kurallara uygun olmadan dolaşıma sokulması ve sonrasında birçok basın kurumu tarafından yayımlanması hakkında Kurulumuza bir şikayet başvurusu yapılmıştır. Medya Etik Kurulu, söz konusu haberle ilgili yaptığı incelemede, TAK ve haberi yayımlayan basın kuruluşlarının hasta mahremiyetini ve gazetecilik etik ilkelerini ihlal ettiği sonucuna varmıştır.

Haberde adı geçen bir kişinin şikayeti üzerine yapılan inceleme sonucunda, haberin TAK aracılığıyla tüm basın kurumlarına dağıtıldığı ve hasta mahremiyetini ihlal ettiği tespit edilmiştir. TAK’ın “KTTB: Bir hekimin idari mevkiinde uyguladığı bir eylem veya davranışı ile ilgili bir soruşturma yetkisine sahip değiliz” başlıklı haberi, 22 Ekim 2024 tarihinde tüm abonelerine servis edilmiştir.

Evrensel Hasta Hakları’na göre, her bireyin sağlık bilgileri gizli tutulmalı ve mahremiyetine saygı gösterilmelidir. Bu çerçevede TAK ve haberi yayımlayan basın kuruluşlarının bu özel sağlık bilgilerini geniş bir medya ağı üzerinden kamuya aktarması, hasta haklarının ihlaline sebebiyet vermiştir. Gazetecilik Meslek İlkeleri’nin 22’nci maddesinde de belirtildiği üzere, “Özel yaşamın gizliliği esastır. Üstün bir kamu yararı olmadıkça veya kişinin rızası alınmadıkça özel yaşamın gizliliğini ihlâl eden habercilik yapılmamalıdır.”

Bu doğrultuda Medya Etik Kurulu, TAK ve haberi yayımlayan diğer medya kuruluşlarını uyarma kararı almıştır. Basın emekçilerinin kişisel mahremiyet ve hasta haklarına saygı göstermeleri ve toplumsal sorumluluklarına uygun hareket etmeleri gerektiğini hatırlatmak isteriz.

Uyarı alan medya kuruluşları şunlardır: Türk Ajansı Kıbrıs, arti392.com, gibriyagimedya.com, lefkehabertv.com, guncelkibris.com, halkinsesikibris.com, havadiskibris.com, kibrisgazetesi.com, kibrisligazetesi.com, kibrisgercek.com, kibrismanset.com, kibrisobjektif.com, kibrispostasi.com, meydankibris.com, topuzgazetesi.com, zimbahaber.com, zirvekibris.com, voicekibrishaber.com.

Son günlerde basında yer alan haberlerde Acil Durum Hastanesi Yenidoğan Yoğun Bakım Ünitesi’nde yaşanan olaylarla ilgili adı geçen hemşirelerin isimlerinin açık bir şekilde verilmesi etik ilkelerin ihlaline yol açmaktadır. Medya Etik Kurulu olarak, bu tür haberlerin etik kurallara aykırı olduğunu ve hemşirelerin isimlerinin bu şekilde açıklanmasının yanlış olduğunu vurgulamak istiyoruz.

Gazetecilik Meslek İlkeleri, kişilerin mahremiyetini korumayı ve toplumda adalet duygusunu zedeleyecek davranışlardan kaçınmayı gerektirir. İlgili ilkelerde belirtildiği gibi, suçluluğu kanıtlanmamış kişiler hakkında yargı kararı olmadan kesin ifadeler kullanmak ve bu kişilerin isimlerini kamuya açık bir şekilde paylaşmak, hem kişisel hakların ihlali hem de masumiyet karinesi ilkesine aykırılıklar oluşturmaktadır. Bu durum, zanlı hemşirelerin ve ailelerinin onurunu zedeleme riski taşımakta, kamuoyunda yanlış bir algı oluşmasına neden olmaktadır.

Medya kuruluşlarının, kişi hak ve özgürlüklerini gözetmesi, masumiyet karinesine saygı duyması ve etik kurallar çerçevesinde hareket etmesi gerekmektedir. Bu çerçevede, henüz yargı süreci tamamlanmamış olan bu kişiler hakkında yapılan yayınlarda adlarının açık bir şekilde verilmesi yanlıştır ve geri dönülemez zararlar doğurabilir.

Habercilikte doğru ve tarafsız bilgi sağlamak önemli bir gerekliliktir. Ancak bu gereklilik, kişisel hakların ihlal edilmesine veya bir kişinin toplum nezdinde mahkum edilmesine yol açmamalıdır. Suçluluğu kesinleşmemiş bireylerin isimlerini açıkça yayınlamak, bu kişilerle ilgili kamuoyunda önyargılı bir algı yaratır ve adil yargılanma hakkını tehlikeye atar.

Medya Etik Kurulu olarak, bu ve buna benzer konularda basın kuruluşlarını  sağduyulu davranmaya, etik kurallara bağlı kalmaya ve kişilerin onurunu koruyacak şekilde yayın yapmaya davet ediyoruz. Basın özgürlüğünün, etik değerler ve meslek ilkeleri çerçevesinde kullanılması gerektiğini bir kez daha hatırlatarak, tüm medya organlarının bu sorumluluğu üstlenmeleri gerektiğine inanıyoruz.

Medya Etik Kurulu

Güzelyurt’ta yaşanan son ölümlü kaza sonrası tamamen sosyal paylaşım sitelerine yönelik olarak hazırlanan fotoğraf ve videoların habercilik kapsamında değerlendirilmesi mümkün değildir.

Medya Etik Kurulu kaza sonrası medyada yer alan haberleri değerlendirerek, haber başlığı altında veri üretenleri, medya etik kurallarına uymak yanında evrensel insan haklarına saygılı davranmaya davet etti.

Dijital platformda yayın yapan Gıynık Gazetesi’nin, 22 Ağustos tarihli haberini değerlendiren Medya Etik Kurulu, kaza ve çarpma anının görüntüleriyle birlikte kişilerin kaza sonrası durumlarınının hem fotoğraflarında hem de videolarında yansıtılmasının, Gazetecilik Meslek İlkelerinin 27.maddesinde belirtilen “kaza ve cinayet haberlerinde kan ve şiddet unsurları içeren fotoğraf ve görüntüler yayımlanmamalıdır” ilkesine açıkça aykırı olduğu gerekçesiyle, Gıynık Gazetesi’ni kınama kararı almıştır.

“Haberlerde kullanılan görüntü ve bilgilerin temel amacı üstün kamu yararına hizmet etmektir” ifadelerini kullanan Medya Etik Kurulu, açıklamasında, hayatını kaybetmiş ya da yaralı kişilerin ilk an görüntülerinin sansürsüz şekilde yayınlanmasının üstün bir kamu yararı içermediğinin aksine acı ve ölümden beslenen ilgiliyi artırma hedefiyle yaratılan kabul edilemez bir insan hakkı ihlali olduğunun altını çizdi.

Avrupa Parlamentosu Milletvekili Prof. Dr. Niyazi Kızılyürek, Türk Ajansı Kıbrıs (TAK) ile ilgili olarak Medya Etik Kurulu’na (MEK) bir şikâyette bulunmuştur. Buna göre, Dışişleri Bakanı Tahsin Ertuğruloğlu, Kızılyürek’in adını anarak bazı açıklamalar yapmış ve bakanın söyleşisi 28 Şubat tarihli bültende yayınlanmıştır. Kızılyürek yanıt hakkını kullanarak TAK’a bir açıklama göndermiş ama onun açıklaması yayınlanmamıştır.

Gazetecilik etik kuralları evrenseldir, kişilere veya uluslara göre değişmez.

Nitekim Gazetecilik Meslek İlkelerinin 30’uncu maddesinde şöyle deniyor: “Gazeteci kimliğini taşıyan herkes, gazeteciliğin evrensel ilkelerine uymaya özen gösterir”.

Gazeteciliğin Evrensel İlkeleri’ne göre, gazeteci ile politikacı arasında ilişki kaçınılmazdır ancak biri ötekinden emir almaz. Gazeteci bağımsızlığını korumak zorundadır. Aksi halde yaptığı iş, gazetecilik olmaktan çıkar.

Gazetecilik Meslek İlkeleri’nin 11’inci maddesinde şu ilkeye vurgu yapılıyor: “Tekzip ve cevap hakkına saygı gösterilmelidir.” Gönderilen tekzibi veya cevabı beğenseniz de saygı göstermek zorundasınız, beğenmeseniz de…

TAK 11’inci maddeye uygun davranmadığı nedeniyle MEK, kurumun oy birliği ile uyarılmasına karar vermiştir.

Kamuoyuna saygı ile duyurulur.

Medya Etik Kurulu

KKTC’de MYK Yayıncılık Ltd. bünyesinde MYK veya MYK Haber olarak yayın yapan mykibris.com uzantılı internet haber sitesinin Direktörü Emre Zeren Safa tarafından Medya Etik Kurulu’na gönderilen şikâyet yazısı ele alınıp değerlendirilmiştir.

Şikâyette söz konusu yayın kuruluşunun haber, yazı, fotoğraf ve benzeri içerik ve uygulamalarının; izinsiz bir şekilde, anlık ve kesintisiz olarak, KKTC’de yayın yapan YeniBakisGazetesi.com uzantılı bir başka internet gazetesi ve Yeni Bakış isimli yazılı gazete tarafından kullanıldığı ve bu etik kurallara uymayan uygulamanın Mart 2023-Şubat 2024 tarihleri arasında gerçekleştirildiği kaydedildi. Medya Etik Kurulu, başvuru üzerine şikâyet edilen Yeni Bakış Gazetesi Genel Yayın Yönetmeni’ne yazı yazmış ve  görüşlerini almıştır.

Yeni Bakış Gazetesi Genel Yayın Yönetmeni Yusuf Kısa, Medya Etik Kurulu’na gönderdiği yazıda, Yeni Bakış haber sitesi için editörlük hizmetini, dıştan hizmet alımı olarak özel bir şirketten aldıklarını ancak kendi gözlemlerinin yanı sıra bazı kişilerden gelen şikâyetler doğrultusunda ilgili şirketten editörlük hizmeti almayı yaklaşık 2 hafta önce durdurduklarını belirtmiştir.

Hizmet alımının sonlandırılmış olması işlenen etik dışı uygulamanın, yok sayılması anlamına gelmemektedir.

Bunun yanında izinsiz bir şekilde kullanılan haberlerde MyKibris.com muhabirlerinin isimleri de şikâyet konusu olan yayın organının personeli gibi gösterilmiştir.

İnternet Gazeteciliği Deklarasyonu’nun 3. maddesinde “Başka bir medya kuruluşundan alınarak yayımlanan haberlerde kaynağın belirtilmesi ve medya kuruluşunun kendi imkânlarıyla ürettiği özel haberlerin tamamının kullanılmayıp haberi üreten medya kuruluşuna link verilmesi esastır” denilmektedir.

Yine aynı Deklarasyon’un 4. maddesinde “Gazetede ya da internet haber sitesinde yayımlanan köşe yazısı ancak yazarın ve yayımcının izniyle haber sitesine konulabilir” kuralı vardır.

Beşinci maddede ise “İnternet haber sitelerinin sorumluları, gazetecilik kaygısıyla hareket ederler” şeklinde bir kural bulunmaktadır ki yayıncılıkta esas bu olmalıdır.

Bu bağlamda Medya Etik Kurulu, yenibakisgazetesi.com’un yayıncılık kurallarına uymayarak mesleki etik değerlere aykırı davrandığına ve yenibakisgazetesi.com’un uyarılmasına karar vermiştir.

Ayrıca son zamanlarda artan bu tür emek hırsızlığı olaylarının tabela gazeteleri veya künyesiz yayın yapan haber sitelerinde çokça yer alması nedeniyle mesleki erozyon endişesi taşıdığımızı da kamuoyu ile paylaşmak istiyoruz.