Karar 32: Salgın hastalık haberlerinde etik ihlâl var (5 Eylül 2014)
25 Ağustos tarihli gazetelerde, yüksek ateş şikayetiyle Gazimağusa Devlet Hastanesi’ne bavuran Afrika kökenli bir öğrencinin Ebola şüphesiyle karantina altına alındığı bilgisi verilmiştir. Öte yandan, yine aynı haber içinde, yapılan tetkikler sonucunda hastaneye gelen gencin Ebola değil, Tifüs virüsüne yakalandığı ifade edilmiştir.
Olayla ilgili haber, Diyalog, Kıbrıs, Star Kıbrıs, Yenidüzen, Halkın Sesi, Vatan, Haberal Kıbrıslı, Havadis ve Kıbrıs Postası’nda geniş bir biçimde yer almıştır.
Haberlerle ilgili olarak Medya Etik Kurulu’na gönderilen, Sağlık Bakanlığı Müsteşarı Ömer Gür imzalı açıklamada, salgın hastalık tehdidinin her ülkede görülebileceği ifade edilmekte, Bakanlığın bu konuda önlemler aldığı belirtilmekte ve basının da sorumlu biçimde davranması gerektiği hatırlatılmaktadır.
Hasta hakları bakımından kabul edilemez gelişmeler
Bakanlık açıklamasında şu ifadelere yer verilmiştir:
“Geçen hafta sonu yaşanan olayda ne yazık ki hasta hakları bakımından kabul edilemez gelişmeler yaşanmıştır. ‘Şüpheli’ olduğu varsayılan hastanın hem kimlik bilgileri, hem fotoğraf ve video görüntüleri medyamızda yer almıştır. ‘Hasta mahremiyeti’ bir haktır ve kişinin rızası olmaksızın sağlık durumuyla ilgili bilgilerin kamuoyuna aktarılması hak ihlalidir. Bunun medya vasıtasıyla yapılması, gazetecilik etiğiyle de uyuşmamaktadır.”
Bakanlık açıklamasında, hastalık şüphesi taşıyan kişilerin, kimliklerinin medya aracılığıyla deşifre olacağı kaygısıyla kendilerini gizleme yoluna gidecekleri, sağlık kuruluşlarına başvurmak yerine kendi başlarına ilaç alarak tedavi olmaya çalışacakları; bu durumda, hastalık varsa salgına dönüşme riskinin daha yüksek olacağı hatırlatılmıştır.
Medya, hasta haklarına saygı göstermeli
Gazetelerde konuyla ilgili haberleri irdeleyen Medya Etik Kurulu, gazetelerin önemli bir kısmının hastanın açık ismini ve fotoğrafını yayımladığını tespit etmiştir. Bu tespit çerçevesinde, gazetelerdeki haberlerde, Gazetecilik Meslek İlkeleri için de yer alan, “Hastanın izni olmaksızın, hastane ve benzeri kurumlarda hiçbir yolla ses ve görüntü alınmamalı ve hastanın kimliği açıklanmamalı” şeklindeki etik ilkenin ihlâl edildiği sonucuna ulaşmıştır. Kurul, ihlali gerçekleştiren, Diyalog, Haberal Kıbrıslı, Havadis, Halkın Sesi, Kıbrıs, Kıbrıs Postası ve Star Kıbrıs gazetelerini uyarma kararı almıştır.
Medya Etik Kurulu, salgın hastalık gibi tüm toplumu yakından ilgilendiren bir konuda medyanın haber yapmasının doğal ve gerekli olduğunu; ancak sansasyonel ve toplumda paniğe yol açabilecek şekilde yapılan haberlerin faydadan çok zarara yol açabileceğini hatırlatma gereği duymuştur.