KARAR 28: Sosyal medyada yapılan paylaşımların kullanımına ilişkin tavsiyeler (7 Temmuz 2014)

Sosyal medya ağları, dünyada olduğu gibi, ülkemizde de önemli bir iletişim mecrası haline gelmiştir. Pek çok kişi, bu ağları aktif biçimde kullanarak, yerel ve küresel ölçekte yeni bir çevre edinmekte ve kendini ifade edebileceği bir ortama kavuşmaktadır.

Sosyal medyanın yükselişine koşut olarak, gazetelerin bu ağlara yönelik ilgisinin de hızla arttığı gözlemlenmektedir. Bu durum, sosyal medyadaki paylaşımların gazeteciler tarafından ne şekilde kullanılabileceğine ilişkin etik tartışmalara yol açmaktadır. Nitekim, Kurulumuza bu yönde şikâyetler ulaşmıştır. Şikâyetlerin, özellikle sosyal medyada paylaşılan fotoğrafların kullanımına ilişkin olduğu görülmektedir. Şikâyet sahipleri, kendilerine ait fotoğrafların, kendilerinin bilgisi olmadan gazetelerce kullanılmasından yakınmaktadırlar.

Sosyal medya ağlarının, “kamu”ya dönük mecralar olduğu bir gerçektir. Fakat bunların “özel hayat”la hiçbir bağlarının olmadığını söylemek de mümkün değildir. Kullanıcıların özellikle arkadaş listeleri oluşturarak bazı sınırlar çiziyor olmaları dikkate değer bir ayrıntıdır.

Gazeteciler, siyasal, sosyal ve kültürel bakımdan fokurdayan bir kamusal mecra niteliğindeki sosyal medyaya kayıtsız kalamazlar. Fakat bu, mahiyeti ve niteliği bakımından özel alan ölçeğinde değerlendirilmesi gereken gönderilerin serbestçe kullanılabileceği anlamına gelmemektedir.

Kurulumuz, bu değerlendirmeler ışığında, medya kuruluşlarına, sosyal medyadaki paylaşımların kullanımına ilişkin aşağıdaki tavsiyelerde bulunmayı kararlaştırmıştır:

1) Gazeteci için aslolan, “haber” değeri taşıyan bilgiler derlemektir. Her haberin “kamusal” niteliğe haiz olması gerektiği düşünüldüğünde, sosyal medyadan türetilecek haberlerde de “kamu yararı” ilkesi akıldan çıkarılmamalıdır. Unutulmamalıdır ki sosyal medyada paylaşılan her bilgi ya da görüntü “kamusal” niteliğe sahip değildir.

2) Sosyal medyadaki her paylaşımın, gazetecilerin kullanımına açık hale geldiğini söylemek mümkün değildir. Her şeyden önce paylaşımcının niyeti, önemli bir sınırlandırma getirmektedir. Bir kimsenin, kendi belirlediği sınırlar içinde paylaşmayı uygun gördüğü, kişisel veri niteliği taşıyan bir fotoğrafı o kişiden izin almaksızın kitlesel medyaya taşımak doğru değildir.

3) Her sosyal medya ağının kendine has bir doğası vardır. Buralardaki etkileşimler de haliyle doğasına uygun biçimde gerçekleşmektedir. Kişiselliğin ve duygusallığın öne çıktığı mecralarda paylaşılan iletilerin, bağlamından kopartılarak haber medyasına taşınması sıkıntılara yol açmaktadır. Bu bakımdan, sosyal medyadaki paylaşımları haberde kullanırken titizlik gösterilmesi ve paylaşımın bağlamına uygun hareket edilmesi gerekir.